Festival Into The Great Wide Open op Vlieland is in 2024 bij wijze van proef met emissieloze machines opgebouwd en afgebroken. Dat zorgde voor minder stikstofemissie, maar de pilot liet ook zien dat er nog hindernissen zijn voordat álle festivals emissieloos opgebouwd kunnen worden.
Festivals worden op- en afgebouwd met materieel zoals heftrucks, verreikers en golfkarretjes voor ruw terrein. Machines die nu nog grotendeels op fossiele brandstoffen draaien en dus voor uitstoot zorgen. Het Nederlandse festival Into The Great Wide Open (ITGWO) ziet dat liever anders en wil klimaatneutraal werken. Het festival sloeg daarom de handen ineen met de Topsector Logistiek, een samenwerkingsverband van bedrijven, wetenschap en overheden. Dat leverde een aantal inzichten op:
- De beperkte beschikbaarheid van materialen en het werken met verschillende leveranciers levert extra werk op. De huurkosten van elektrische machines, die dezelfde werklast aankunnen als hun fossiele tegenhangers, zijn momenteel bijna twee keer zo hoog.
- Elektrische machines moeten worden opgeladen, dat vraagt om (groene) stroomvoorziening op locatie. Het opladen van de machines kost tijd.
- Emissievrij transport (zoals elektrische vrachtwagens) voor het vervoeren van bouwmaterieel van en naar het festivalterrein, vooral over langere afstanden, zijn nog onvoldoende beschikbaar bij de leveranciers. Dit brengt extra kosten en logistieke uitdagingen met zich mee
De praktijk
Met die inzichten in the pocket werd het festival, dat dit jaar van 29 augustus tot en met 1 september werd gehouden, met emissieloze machines op- en afgebouwd. Om aan de benodigde machines te komen, stapten de organisatoren van het festival naar Emission-0, een deelplatform voor emissievrij materieel in de bouwsector. Een win-winsituatie, vindt oprichter Anne Koudstaal. “Hoe gaaf is het dat bouwmachines die in de bouwvak slecht bezet zijn, juist de festivals bedienen tegen gereduceerde tarieven om hiermee de emissievrije machines betaalbaarder te maken voor iedereen. Een win-win tussen sectoren die zorgt dat we met zijn alle duurzamer en schoner gaan werken.”
Het Emission-0-platform zorgde dat er genoeg machines beschikbaar waren voor het festival, zoals elektrische Relly’s van leverancier De Schans en een Volvo L25-wiellader via EcoRent. Topsector Logistiek zorgde tijdens het op- en afbouwen voor het meten van de emissie-uitstoot en het rapporteren van de resultaten. In het resulterende rapport zetten de onderzoekers de belangrijkste uitkomsten op een rijtje:
- Met kennis van elektrisch materieel, laadinfra en de energiebehoefte is de op- en afbouw van het festival goed te realiseren.
- Het gebruik van de machines zelf beviel goed omdat er minder lokale stikstofuitstoot was. Daarnaast waren de brandstofkosten voor elektrisch materieel lager dan voor fossiel materiaal. De machines zijn stiller zodat communicatie makkelijker was. De batterijen van de machines hielden het gemakkelijk een hele dag vol.
Uitdagingen waren er ook:
- De kosten voor elektrisch materieel liggen hoger dan voor conventioneel materieel.
- Verminderen van NOx- en CO2-uitstoot van de aan- en afvoer logistiek is nog lastig.
- Portals om gegevens uit voertuigen te exporteren zijn nog onvoldoende beschikbaar en lastig toegankelijk.
- Aansluiten en ontkoppelen van laadstekkers is nog niet gestandaardiseerd, dit is vaak omslachtig en verschillend per voertuig.
- Startprocedure van voertuigen is verschillend, dat zorgt voor verwarring.
- Veilig werken met elektrisch materieel, vooral met de tijdelijke stroominfrastructuur, is nog een onderbelicht thema.
- Er is nauwelijks tot geen begeleiding voor ZE-materieel vanuit verhuurders en fabrikanten.
- Verkrijgbaarheid van elektrisch materieel is beperkt.
Ondanks die uitdagingen wordt het festival ook in 2025 weer emisseloos opgebouwd. Aan de ene kant noodgedwongen, omdat er op Vlieland geen boeren zijn om stikstofrechten van over te nemen. Maar het festival kiest ook bewust voor de emissieloze koers. Into The Great Wide Open wil aanjager zijn op het gebied van verantwoord, duurzaam produceren en het goede voorbeeld geven.
Festival versus bouwterrein
Koudstaal noemt de uitkomsten van het rapport veelbelovend. “Het laat duidelijk zien dat het heel goed mogelijk is om emissieloos op te bouwen en af te breken. Het toont aan dat er grote stappen gezet kunnen worden richting duurzame oplossingen, zelfs in een tijdelijke omgeving zoals een festivalterrein.” Ondanks de veel kortere duur van een festival vergeleken met een ‘normaal’ bouwterrein, denkt Koudstaal dat de uitkomsten ook van belang zijn voor emissieloos werken in de bouw. “Er zijn extreem veel overeenkomsten tussen festivals en ‘gewone’ bouwplaatsen. Het grootste voordeel van een festival is dat ze in veel kortere tijd worden opgebouwd en afgebouwd. Dit zorgt dat we in hele korte periode heel veel kunnen leren.”
Andere overeenkomsten zijn dat beide een tijdelijk karakter hebben waarin materieel en mensen snel en efficiënt moeten samenwerken. Daarnaast hebben zowel een festivalterrein als een bouwplaats vaak geen of weinig vaste infrastructuur voor bijvoorbeeld laadinfrastructuur of emissieloos materieel. “Elk project is een nieuw project met andere omstandigheden. Bouwplaatsen hebben vaak grotere, structurele voordelen als het gaat om emissieloos bouwen, zoals bijvoorbeeld de langere doorlooptijden.” Daardoor is de investeringsbereidheid van ondernemers volgens Koudstaal groter, want er is garantie op afzet. “Hierdoor zie je dat het aantal emissievrije machines in de bouw ook veel groter is dan bij festivalmachineverhuurders.”
Inspireren en verplichten
Anne Koudstaal is blij met de voortrekkersrol van Into The Great Wide Open, maar denkt dat er meer nodig is om ervoor te zorgen dat alle festivals emissieloos op- en afgebouwd worden. “Ik ben van mening dat verplichting op termijn noodzakelijk is om emissieloos opbouwen en afbreken écht door te voeren op festivals. Vrijwillige initiatieven zijn ontzettend waardevol om innovatie te stimuleren en voorbeelden te creëren. Maar als we écht willen versnellen en grote impact willen maken, zal regelgeving uiteindelijk een belangrijke rol spelen.”
Koudstaal denkt daarbij aan regelgeving over bijvoorbeeld emissielimieten voor festivals) en financiële stimulansen voor festivals die investeren in emissievrije oplossingen. “Uiteindelijk komt het neer op ambitie: festivals als Into the Great Wide Open bewijzen dat het kan, en hun voorbeeld inspireert anderen om mee te bewegen.”
